فتنه عبارت از این است که بعضى از امت با بعضى دیگر اختلاف مىکنند در امرى که تمامى امت حقیقت امر را مىفهمند که کدام است ، و لیکن یکدسته از قبول آن سرپیچى نموده ، و آگاهانه به ظلم و منکر اقدام مىکنند ، آن دسته دیگر هم که حقیقت امر را قبول کردهاند آنان را نهی از منکر نمىکنند و در نتیجه آثار سوئش دامنگیر همه امت مىشود
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم
سوره انفال آیه ۲۵: وَ اتَّقُوا فِتْنَةً لا تُصِیبَنَّ الَّذِینَ ظَلَمُوا مِنکُمْ خَاصةً وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شدِیدُ الْعِقَابِ: و بپرهیزید فتنه ( آزمایشى ) را که چون آید تنهامخصوص ستمکاران شما نباشد و بدانید که خدا شدید العقاب است )سخنی باداعیه داران اسلام وپیروان قرآن که ازصمیم قلب ازخدا بخواهیم اَللَهُمَّ نَوِّرقُلُوبَنَا بِالْقُرآن وَزَیِّنْ اَعْمَالَنَا بِالْقُرآن بحَقِ مُحَمَّدٍوَآلِهِ در آیات فوق خداوندمىخواهد همه مؤمنین را از فتنهاى که مخصوص به ستمکاران از ایشان است و مربوط به کفار و مشرکین نیست زنهار دهد ، و بهمین جهت باید مقصود از فتنه هر چند مختص به بعضى از مؤمنین است فتنهاى باشدکه تمامى افراد امت بایستى در صدد دفع آن برآیند ، و با امر به معروف و نهى از منکر که خدا بر ایشان واجب کرده از شعلهور شدن آتش آن جلوگیرى بعمل آورند .و بنا بر این ، برگشت معناى آیه به تحذیر تمامى مسلمانان از سهلانگارى در امر اختلافات داخلى خواهد بود ، چون این گونه اختلافات آنان را به تفرقه و اختلاف کلمه تهدید نموده و باعث مىشود که وحدت مسلمین به تشتت و چند دستگى مبدل شود ، و معلوم است که در این صورت هر دسته که غالب شود زمام را به دست مىگیرد ، و نیز معلوم است که این غلبه ، غلبه فساد است نه غلبه کلمه حق و دین حنیف که خداوند تمامى مسلمانان را در آن شریک کرده . پس گو اینکه فتنه مختص به یک دسته است یعنى مختص به ستمکاران ، و لیکن اثر سوء آن دامنگیر همه شده ، و در اثر اختلاف همه دچار ذلت و مسکنت و هر بلا و تلخ کامى دیگرى مىشوند ، و همه در پیشگاه خداى تعالى مسؤول مىگردند و خدا شدید العقاب است.گر چه خداى تعالى این فتنه را به اسم و رسم معرفى نکرده و آن را بطور مهمل ذکر فرموده و لیکن جمله بعدى که مىفرماید : لا تُصِیبَنَّ الَّذِینَ ظَلَمُوا مِنکُمْ خَاصةً و همچنین جمله وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شدِیدُ الْعِقَابِ آن را تا اندازهاى توضیح داده و مىرساند که فتنه عبارت از این است که بعضى از امت با بعضى دیگر اختلاف مىکنند در امرى که تمامى امت حقیقت امر را مىفهمند که کدام است ، و لیکن یکدسته از قبول آن سرپیچى نموده ، و آگاهانه به ظلم و منکر اقدام مىکنند ، آن دسته دیگر هم که حقیقت امر را قبول کردهاند آنان را نهی از منکر نمىکنند و در نتیجه آثار سوئش دامنگیر همه امت مىشود و از اینکه خداوند همه امت را از آن زنهار داده معلوم مىشود که منظور ،آن ظلمى است که اثر سوئش عمومى باشد ، و چنین ظلمى ناچار باید از قبیل بر هم زدن حکومت اسلامى و زمام آن را به ناحق به دست گرفتن و یا پایمال کردن احکام قطعى از کتاب و سنت که راجع به حکومت حقه است باشد . و هر چه باشد در فتنههاى واقع شده در صدر اسلام نمونهاش دیده مىشود ، بطورى که آیه شریفه کاملا و بطور وضوح بر آن فتنهها منطبق مىگردد ، چون فتنههاى مزبور وحدت دینى اسلام را منهدم نموده و با ایجاد تفرقه قدرت و شوکت اسلام را در هم شکست ، و خونهایى ریخت و باعث اسارت و غارت و هتک نوامیس و حرمتها گردید و کتاب و سنت متروک شد،همچنانکه خود قرآن از زبان پیغمبرش حکایت نموده که گفت ) یا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًافرقان۳۰ :پروردگارا،قوم من این قرآن رارهاکردند)و از جمله مفاسد شوم این فتنه این است که امت اسلام حتى بعد از آنکه به اشتباهات واعمال زشت خود تنبه پیدا کند نمىتواند از آن عذاب دردناکى که این فتنه به بار آورده خود را نجات دهد ،آرى(کُلَّما أَرادُوا أَنْ یَخْرُجُوا مِنْها مِنْ غَمٍّ أُعیدُوا فیها وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَریقِ۲۲حج:هرباربخواهندازشدت غم ازعذاب بیرون رونددرآن بازگردانده می شوندکه بچشیدعذاب آتش سوزان را) آیه شریفه امت اسلام را به فتنهاى تهدید کرده که وحدت کلمهشان را بر هم زده و دچار تفرقه و پراکنده گی شان مىکند ، و اگر از آن فتنه پرهیز نکنند دچار عذاب شدیدى مىشوند ، ، بنا بر این آیه شریفه تمامى مؤمنین را از فتنهاى که بعضى از ایشان بپا مىکنند زنهار مىدهد ، و این نیست مگر براى اینکه آثار سوئش دامنگیر همه مىشود آیه شریفه متضمن خطابى است اجتماعى و متوجه به عموم مؤمنین ، و در این صورت این نتیجه به دست مىآید که پس منظور از دعوت به خیرى که ایشان را زنده مىکند ، دعوت به اتفاق و تمسک عموم به حبل الله و اقامه دین و اجتناب از تفرقه و اختلاف است ،همچنانکه فرموده: (وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّهِ جَمیعًا وَ لا تَفَرَّقُوا..آل عمران۱۰۳:همگی به ریسمان خداچنگ زنید،وپراکنده نشوید)و نیز در همان باره فرموده : وَ أَنَّ هذا صِراطی مُسْتَقیمًا فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَنْ سَبیلِهِ..انعام۱۵۳:بدانیداین است راه راست من «حق وعدل» ،پس،ازآن پیروی کنید،وازراه های دیگرکه شماراازراه راست وحق پراکنده می کندپیروی نکنید)
مردحَجِّی همره حاجی طلب خواه هندوخواه ترک ویا عرب
منبع:تفسیرالمیزان
با سلام
وب خوبی است ان شا الله موفق باشید.
با تشکر حسین آجورلو